De overheid bestaat ten dienste van haar burgers. Niet andersom. Dat is de kern van het sociale contract. Burgers en bedrijven moeten erop kunnen rekenen dat de gemeente hen eerlijk, rechtvaardig en zonder discriminatie behandelt en bescherming biedt. De overheid wordt betaald door ons allen. Een efficiënte overheid die haar taken op een slimme manier uitvoert is daarom in ons aller belang. Digitalisering is daarbij een onmisbaar instrument. Dat mag echter niet ontaarden in een geautomatiseerd systeem waar de mens uit verdwenen is.
Nederland loopt vast op een uit de hand gelopen regelgeving. Maar vooral: op een verkeerde omgang met de regels. We denken dat iedere functionaris alle regels tot op de letter moet volgen, omdat anders chaos uitbreekt en cliëntelisme onvermijdelijk is. Iedere ambtenaar is gebonden aan een digitaal systeem, dat opgezet is om objectief en efficiënt ‘besluiten’ te nemen. Maar redelijke, deskundige, menselijke afwegingen zijn niet meer mogelijk. Dat frustreert niet alleen burgers en bedrijven, maar ook de ambtenaren die het hart op de goede plek hebben, en het graag anders zouden willen doen. Zo hebben we een bestuurlijk monster gecreëerd, dat door niemand meer beheerst wordt.
Dit is gebeurd over de gehele breedte, bij alle uitvoeringsorganisaties van de overheid, en op elk niveau. Inclusief de gemeentes. Ook in Breda worden mensen vermalen door de machinerie van het geïnstitutionaliseerde wantrouwen. Er zijn in Nederland honderden geheime zwarte lijsten in gebruik, waarbij niemand het overzicht heeft welke ambtenaren recht op toegang tot deze lijsten hebben, en hoe zij deze gebruiken. Dat moet in Breda uitgezocht worden, en onmiddellijk stoppen.
Landelijke wetten kunnen we in Breda niet wijzigen. Maar de manier waarop we die toepassen wèl. We kunnen de randen opzoeken van wat mag, en eigen afwegingen maken die billijk en rechtvaardig zijn. Geef burgers en bedrijven daarbij het vertrouwen dat zij te goeder trouw zijn, tenzij het tegendeel bewezen is. Help waar nodig bij het correct invullen van formulieren, en geef voldoende tijd om correcties aan te brengen.
Een betrouwbare gemeente wordt geleid vanuit een politieke arena waarin de macht op koers gehouden wordt door een goed functionerende tegenmacht. Dat betekent dat er voldoende dualisme moet zijn tussen het College van B&W en de Gemeenteraad, waarbij de collegepartijen niet alles in achterkamertjes dichttimmeren maar ook serieus luisteren naar de oppositie. Alle raadsfracties, ook die van de coalitie, hebben hun eigen onafhankelijke verantwoordelijkheid t.o.v. het College. Ook onafhankelijke gemeentelijke instanties als de Rekenkamer en de Bezwaarcommissie zijn van groot belang voor een gezonde bestuurscultuur.
